Matige moesson

 New York, Vivian Maier, 1953. Foto via.

Woensdag zou het herfst worden. Terwijl we dinsdag nog allemaal in korte broek of zomerjurkje rondliepen en klaagden over de hitte, maakten we ons woensdag op voor een matige moesson, want ja, “er kon wel 20 millimeter regen vallen!”

Ik fietste woensdagochtend naar de bibliotheek, druppels vielen in iets grotere aantallen op mijn spijkerbroek dan ik had gehoopt, maar werd gelukkig niet “zwemmen in je kleren voor je zwemdiploma B”-nat.

Aan de kapstok hing ik mijn jas naast de regenjassen van mijn collega’s.

We keken naar buiten terwijl de regen tegen de ramen sloeg en mijmerden over het mooie weer van gisteren, “terwijl het eigenlijk nog wel meeviel met de regen, op weg hiernaartoe, toch?”.

’s Middags haalde ik voor een bibliotheekproject bij de Albert Heijn op de Markt een zakje satéprikkers. Voordat ik op pad ging, tuurde ik naar buiten, speurend naar regeldruppels die op het al natte wegdek van het grote parkeerterrein zouden kunnen vallen. Het leek droog, maar ik trok toch maar mijn jas aan. Terwijl ik door de stad liep, begon het te druppelen. Toen ik langs de grote plataan voor de ingang van de supermarkt liep, werden de druppels dik en versnelde ik mijn pas. Een kwartier later – de prikkers leken onvindbaar, evenals voldoende caissières – stond ik weer buiten.

Toeristen stapten langs grote plassen, fietsers sjeesden er doorheen.

Een warme, kleffe deken viel over me heen.

Het had duidelijk even flink geregend.

Gauw trok ik mijn jas uit, vouwde ‘m tussen de hengsels van mijn tas en liep terug naar de bibliotheek.

’s Avonds stortte een enorme regenbui langs het balkon terwijl ik stond te koken. Ik bekeek tussen de spijlen van het balkonhek de tuin van de onderburen, die weer blank stond. Na het eten was de bui voorbij en stapte ik op de fiets om snel even boodschappen te doen. De spoortunnel stond niet eens blank, mensen fietsten zonder jas naar de sportschool, muziekles, naar huis. In mijn regenjas kreeg ik het al gauw warm.

Met een volle boodschappentas liep ik de supermarkt uit en voelde, net als die middag, een warme, kleffe deken over me heen vallen. Ik propte mijn regenjas naast de boodschappen in het krat en fietste zigzaggend tussen de auto’s door het parkeerterrein af.

Een intercity denderde langs. Kinderen speelden op straat. Een sportgroepje trok sprintjes om pionnen in het park.

Ik glimlachte.

De regen van die dag viel eigenlijk reuze mee, vond ik. En het was nog helemaal geen herfst.

Bofkont

Foto van Vivian Maier (1954) via

Janneke en ik liepen de supermarkt uit, het zonnetje in. Het had ’s ochtends geregend, maar eindelijk was de zon doorgebroken en werd het weer wat warmer. Janneke pakte mijn vrije hand vast, terwijl ze met haar andere hand een vakantieboek tegen haar buik gedrukt hield. Ze had ‘m net van de mevrouw achter de kassa gekregen. De kaft van het boek was van dat glanzende gladde papier, waardoor het boek over haar t-shirt langs haar buik naar beneden gleed. Ik keek hoe ze ermee emmerde, met een trots gezicht.

“Wat ben jij een bofkont, Janneke,” zei ik. “Dat je zo’n mooi boek gekregen hebt van die mevrouw!”

Janneke keek met een lach naar me omhoog.

“Ja,” zei ze. “Ik ben een bofkont!”

Ik grinnikte.

Terwijl ik probeerde de plassen te ontwijken, zocht Janneke ze juist op en stampte er vrolijk in. Het boek tegen haar borst zakte bij elke stamp een stukje naar beneden.

“Ik ben een bofkont! Bofkont, bofkont!” Riep ze, terwijl ze van plas naar plas huppelde.

Ik lachte.

“Zullen we het boek in de tas stoppen, bij de aardbeien en de kaas? Dan valt ‘ie niet op de grond.”

Ik stopte. Janneke keek bedenkelijk naar de boodschappentas. Ze was te trots op het boek om het zomaar af te staan, maar had ook wel door dat het lastig was én het boek vast te houden én door de plassen te stampen zonder het boek te laten vallen.

“Als we thuis zijn, kunnen we opa’s kleurpotloden pakken en de kleurplaten mooi inkleuren. Vind je dat een goed idee?”

Janneke kneep met haar ogen. Ik hield de tas uitnodigend open. Janneke zette een stap naar voren en kwakte het boekje in de tas. Glimlachend pakte ik beide hengsels in mijn hand en begon weer te lopen. Janneke huppelde naast me, nog steeds van plas naar plas. Ik pakte haar hand toen we bij de stoeprand kwamen en we de straat moesten oversteken.

“Zie jij een auto aankomen? Of een fietser?” Vroeg ik, terwijl ik snel links en rechts keek.

Janneke tuurde beide kanten van de straat af en stapte zonder antwoord te geven de straat op.

“Ik ben een bofkont! Een bofkont, een bofkont!”

 

Schaapachtig

Schaapachtig staart hij me aan. Constant, totdat ik een ander tabje bovenin het scherm aanklik. Of wegkijk. Hij blijft gevangen zitten in het beeldscherm van mijn laptop, in het gesprek in Facebook Messenger dat ik voer, totdat het gesprek verdergaat en hij vanzelf verdwijnt. Maar tot die tijd kijkt hij me recht aan. Altijd, of ik nu recht voor het scherm zit of niet. Eigenlijk weet ik niet eens of het gezichtje een ‘hij’ is. Het zou zomaar een ‘zij’ kunnen zijn. Zijn kale hoofd doet vermoeden dat hij een ‘hij’ is. Daarom refereer ik maar naar ‘hem’ met ‘hij’.

Hij staart me aan, met zijn in verhouding grote bruine ogen. Ik probeer te lezen wat zijn blik zegt. Hoewel hij een pokerface op zijn gezichtje geplakt heeft – een slechte wel, zoals die van Rick Nieman die voor WNL Geert Wilders interviewt – met een glimlach als een boer met kiespijn, is het lastig te bepalen wat zijn blik precies zegt. Hij kijkt niet per se blij, niet per se boos, geschrokken of verbaasd. Ook niet per se verward of gegeneerd. Zijn blik is een mengsel van verschillende vleugjes emotie, die allemaal een soort schaamte, irritatie of verwarring proberen te verbergen, maar wat niet zo goed lukt. In situaties als:

1. “Haha, nog nooit heeft iemand een woordgrapje met mijn naam en ‘ellende’ gemaakt.”
2. “Ik antwoord omdat je kunt zien dat ik je berichtje gezien heb, maar stop alsjeblieft met praten. Laat me met rust!”
3. “O, je gaat op de PVV stemmen? Ja, dat snap ik wel.”
4. “Jij hebt Jesse Klaver in Kamergotchi? Ik heb Thierry Baudet, die is ook leuk.”
5. “O, je hebt 15 katten, en Snoesje is ziek? Vertel me meer.”
6. “Nee joh, het is helemaal niet erg dat je niet weet wanneer de Tweede Wereldoorlog was.”
7. “Nee, hoor, die opmerking over mijn shirt was helemaal niet kwetsend.”

Tuurlijk, het kan best handig zijn om deze emoji te hebben, mocht je ooit in een van bovenstaande situaties verzeild raken. Maar eerlijk, zo vaak gebeurt het bij mij niet dat ik deze emoji nodig heb, in zulke situaties verzeild raak dus. Tijdens de gesprekken die ik voer, is een vergelijkbare emoji, een lachend gezichtje maar dan dat met die gezellige rode appelwangetjes, geschikter. Dat is de emijo die zegt dat je oprecht meent wat je zegt.

Vind ik.

Waarom heeft Facebook Messenger van die pokerface-emoji de standaard lachende emoji gemaakt, vraag ik me af. Het is een verwarrende emoji, omdat hij lacht maar dat niet meent. Stuur ik ‘m zelf (per ongeluk), dan twijfel ik of de ander mijn berichtje helemaal goed zal begrijpen. Stuurt een ander ‘m, dan twijfel ik of de ander de emoji op dezelfde, verwarrende, manier leest als ik of het berichtje oprecht meent. Inclusief die pokerface dus. Emoji’s zijn beelden die meer zeggen dan duizend woorden. En dat blijkt in sommige gevallen nog niet genoeg.

“Slightly smiling face”, volgens Emojipedia.

 

Met dank aan Wieteke voor het meedenken van de voorbeelden! 🙂

Wijkbijeenkomst

Luchtfoto van Gouda Noord

Op een koude dinsdagavond, afgelopen dinsdag, ging ik naar een wijkbijeenkomst in een basisschool verderop in de wijk. Onderweg, terwijl ik de stoep af denderde, de straat overstak en merkte dat mijn band zacht was, stelde ik me de avond voor. Ik zag een zaaltje voor me, met een twintigtal rijen stoelen en van die lelijke kindertekeningen aan de muur. Ik zou op de achterste rij op een hoekje plaatsnemen. Ik zou mijn jas misschien uittrekken omdat het er warm was, maar mijn sjaal zou ik omhouden, vooral omdat ik niet de moeite had genomen om me om te kleden na een dag schrijven. Ik zou luisteren naar de felle discussie die vast en zeker zou ontstaan over een onderwerp dat ons allemaal zou aangaan en waar ik ook een mening over zou hebben, maar die ik natuurlijk niet zou uiten, want ja, ik woon hier nog geen maand. Ik zou mentale aantekeningen maken voor een amusant blogpostje en ik zou na afloop stilletjes het zaaltje verlaten, glimlachend naar huis fietsen en aan Naomi, die verstandig genoeg was om warm op de bank te blijven met een Netflix-serie, vertellen wat ik allemaal had gehoord.

Ik fietste langs de Savelberg, sloeg daarna links af en bij de treurige snackbar rechtsaf, het plein van de kerk op, waar de school naast stond. Ik kon me niet herinneren wanneer ik hier voor het laatst geweest was. Er stonden een paar fietsen in het rek en ik zette de mijne erbij. Een felle bouwlamp sprong aan toen ik het schoolplein op liep. Alle lokalen waren donker, op een lokaal na, naast de ingang. Terwijl ik de gang door liep naar het lokaal, ritste ik mijn jas open. Het was warm hier. Binnen haalde ik een kop thee, nam plaats op de hoek van een houten bankje in een grote kring, vulde mijn gegevens in op een intekenlijst (“voor de wijknieuwsbrief,” legde een stramme, oudere mevrouw me glimlachend uit) en wachtte geduldig, met mijn jas op schoot, tot iemand het woord zou nemen.

De avond liep, natuurlijk, anders dan ik van tevoren, op de fiets, had gedacht. De wethouder voor burgerparticipatie (jazeker), die was uitgenodigd door het bewonersplatform, beantwoordde allerlei vragen. Een handvol ging over de kazerne, dat eerst een moskee en daar een asielzoekerscentrum – of andersom, dat weet ik niet meer – maar nu leeg staat. Mensen reageerden uitzonderlijk fel, alsof ik middenin de reacties op een nieuwsbericht van de Telegraaf op Facebook terecht gekomen was.

Toen de wethouder weg was en de andere punten van de agenda besproken werden, leek de bijeenkomst veranderd in een praatgroep voor wonen-in-de-stad-getraumatiseerden. Liet de voorzitter van het bewonersplatform het woord “verkeersveiligheid” vallen, dan vlogen tien handen de lucht in en vertelden om de beurt de eigenaren van die tien handen hun persoonlijke verkeersleed. Elk verhaal werd geduldig aangehoord, waarna de voorzitter bij elke bezorgde bewoner vroeg: “Heeft u al melding gemaakt bij de gemeente?” Waarop een verbaasd “nee” steevast het antwoord was. Tussen de persoonlijke anekdotes door was het rumoerig: meerdere buurtgenoten hadden hetzelfde meegemaakt.

De gemeente deed helemaal niets voor de wijk, vonden mijn wijkgenoten; niets voor de verkeersveiligheid, niets tegen de inbraken, niets tegen overlast van hangjongeren. Ik voelde dat de frons op mijn voorhoofd met elke anekdote dieper werd. Hoe was het mogelijk dat geen van deze mensen ooit had bedacht melding te maken bij de gemeente van gevaarlijke verkeerssituaties? Hoe kon het zo zijn dat geen van deze mensen hier, die elkaar allemaal leken te kennen, ooit over deze problemen gepraat had? Waar kwam die woede, die achterdocht tegenover de gemeente toch vandaan?

Ik fietste niet glimlachend naar huis. Maar ik vertelde Naomi wel over de avond. Ik was echter te verbaasd om er een amusant blogpostje over te schrijven. We zijn goed geworden in het uitbraken van onze mening op sociale media en passief zittend op een bankje bij een bewonersbijeenkomst, maar ook écht iets doen voor onze buurt of wijk of stad of land? Dat is blijkbaar heel moeilijk. Te moeilijk, lijkt wel. Daar zouden we met elkaar een goed voornemen voor het nieuwe jaar van moeten maken.

Luchtfoto via. 

Een droom

Ik zat aan een houten tafel, gebogen over het boek dat ik vorige week uitgelezen had. Waarom ik het weer aan het lezen was, er halverwege in was, begreep ik niet, maar ik las door. Toen ik even opkeek, zag ik dat ik in een café zat, zo een waar je voor te veel geld een latte macchiato bestelt met een veel te dure brownie erbij. Recht tegenover me was de counter, met een vitrine vol taarten en koeken. Een rijtje lampen voorzag de balie van licht, de rest van het café was donker. Terwijl ik rondkeek, zag ik een oudere vrouw op mij af lopen. Uit het niets, leek wel. Keurig gekleed in een pantalon en een jasje, haar korte blonde haar netjes gekapt, lippenstift op. Ze keek ernstig, somber. De mondhoeken hingen naar beneden, een frons op haar voorhoofd.

Ik herkende haar meteen.

Ik stond op, liep naar haar af en zei dat ze maar even moest gaan zitten. Ik zei het alsof ik wist wat er aan de hand was. Maar dat wist ik eigenlijk helemaal niet. Een mager glimlachje kreeg ik als antwoord. Een mollig meisje dat ik kende, maar ik wist even niet meer waarvan, ging naast haar zitten. “Zal ik voor jullie een kop thee halen?” vroeg ik. De vrouw knikte, het meisje glimlachte en ik stond op. Ik bestelde drie koppen thee. Een paar tellen later al stonden de kartonnen bekertjes klaar. Het waren de blauw-witte bekers, de beroemde New Yorkse koffiebekers die je wel eens in films en series ziet. Ik glimlachte om de herkenning.

De theezakjes zaten al in de bekers en toen ik de dekseltjes van de bekers haalde, zag ik dat er ook een scheut melk bij was gedaan. Ik voelde de frons op mijn voorhoofd. Had ik dat besteld, met melk? En zei ik niet altijd bij mijn bestelling dat het theezakje er niet alvast in moest, zoals Meg Ryan dat zegt in Sleepless in Seattle? Terwijl ik de bekertjes probeerde te stapelen om ze in een keer mee te kunnen nemen, realiseerde ik me dat ik dat vergeten was te zeggen. Maar waar de melk vandaan kwam, was me een raadsel. Vlug liep ik naar de tafel terug, zodat de thee niet te sterk zou worden.

Intussen was er een tiental vrouwen aan de tafel komen zitten. Ze belden, tikten op toetsenborden van laptops, riepen naar elkaar. Net als dat mollige meisje, kwamen deze vrouwen me bekend voor.

Het kwartje viel.

Dit waren de politiek-geëngageerde, feministische Amerikaanse actrices die ik volgde op Instagram. De oudere vrouw zat in het midden, staarde naar het tafelblad en leek zich niets aan te trekken van het rumoer om haar heen. Ik zette een van de bekers voor haar neer op tafel. Ik twijfelde even, maar legde toch mijn hand op haar schouder en zei zachtjes: “Het komt goed, echt. Het komt echt goed.” Ze leek het niet te horen, maar toch praatte ik door. “Ik heb gebeden voor je. Echt waar! En ik bid nooit! Ik geloof niet eens dat er een God is, maar nu vond ik het wel een goed moment om God erbij te halen. Ik heb hem gevraagd, nee, gesmeekt, of hij voor een oplossing wil zorgen. Niet voor mij, want, zei ik tegen Hem, ik snap dat ik niet jarenlang zijn bestaan kan ontkennen en vervolgens, als de nood aan de man is, ineens bij Hem kan aankloppen, maar voor de wereld, voor iedereen, heb ik tegen Hem gezegd, is het cruciaal dat Hij nú iets doet. Omdat niemand meer iets kan doen, behalve Hij.” De oudere vrouw draaide zich om en keek me aan. “Dus ik hoop dat het werkt,” besloot ik, plotseling verlegen dat ik haar aandacht had. Ze glimlachte naar me, maar zei niets.

Ik schoot wakker.

4:41, zei mijn wekker.

Ik griste mijn telefoon van het nachtkastje, drukte snel de home-knop twee keer in, opende de NOS-app en las waar ik bang voor was. Trump stond op voorsprong.

En hij zou op voorsprong blijven.

Met de bus

1950s Chicago, IL (l) / undated, New York NY (r), door Vivian Maier (via en via)

Op het Gedempte Zuiderdiep wachtte ik op de bus. Volgens de dienstregeling was het nog ‘grote vakantie’, dus reed de bus minder vaak en moest ik een half uur wachten. Terwijl ik wachtte, las ik een artikel over wachten. Eigenlijk, schreef Bregje Hofstede in het artikel, doen we niet meer aan gewoon wachten. Gewoon, wachten. We pakken onze smartphone zodra we ook maar even moeten wachten. In de rij voor de supermarktkassa, bij de huisarts, tandarts, als de trein vertraagd is. We besteden geen aandacht meer aan onze omgeving, zien niet meer dat de bladeren aan de bomen alweer geel beginnen te worden, dat de mevrouw naast je die zenuwachtig een sigaret staat te roken eigenlijk geen legging zou moeten dragen gezien haar postuur, dat het jongetje op het bankje naast je zijn Pokémon-kaarten-collectie aan bekijken was, in en dus niet eens in de weer was met Pokémon Go. Ik was geboeid door het artikel, omdat ik precies deed wat Hofstede had opgemerkt: ik staarde naar het schermpje van mijn smartphone terwijl ik aan het wachten was. Wel hield ik tijdens het lezen het vertrektijdenbord bij de halte in de gaten. Hoe lang nog voordat de bus zou komen? Nadat het jongetje met de Pokémon-kaarten naast mij gaan zitten zitten, hoefde dat niet meer. Om de minuut schreeuwde hij naar zijn moeder, die een halve meter naast ons in de regen stond naast de rokende legging-mevrouw, hoe lang het nog duurde.

Ik las het artikel uit.

Toen de ‘1 minuut’ veranderde in een knipperend pixelig busje, stond ik op, gooide ik mijn rugzak op mijn rug en tilde mijn net gehaalde boodschappen op. Terwijl ik in de rij stond om de bus in te stappen, vertelde ik Wieteke over mijn bezoek aan mijn oma, waar ik die middag op bezoek was geweest. Ik checkte in, speurde de zitplaatsen af en besloot naast een oudere man te gaan zitten, die stoïcijns uit het raam bleef kijken. Op mijn telefoon scrolde ik door mijn Twitter-, Facebook- en Instagram-feed. Intussen kletste ik verder op WhatsApp. De bus reed van halte naar halte, door de stromende regen, naar de buitenwijken van Groningen.

“Altijd maar op die verdomde schermpjes kijken hè?” Hoorde ik naast me, toen ik van mijn telefoon opkeek om op de ‘stop’-knop te drukken. Ik was bijna thuis, we waren al bij het winkelcentrum.

Ik keek de man naast me vragend aan.

“Een gezellig gesprekje is er niet meer bij,” ging de man verder. “Altijd zit iedereen in de bus maar op z’n telefoon te turen.”

Ik lachte wat men volgens mij ‘schaapachtig’ noemt. Ik wist niet wat ik moest antwoorden. Ik kon instemmen met zijn geklaag, want het klopte wel wat hij zei, maar dan zou ik me hypocriet voelen, want dan leek het alsof ik er ook tegen was, wat misschien ook wel zo was, maar dan zou het raar zijn dat ik het afgelopen kwartier op dat stomme schermpje had zitten kijken en tikken. Als ik er tegenin zou gaan, zou ik een verongelijkte puber lijken, die niet begrijpt dat er ook leven buiten de smartphone is, wat ik wel weet, aangezien ik de vijf uur per week die ik in de trein doorbreng, altijd lezend in een boek, een van papier, doorbreng. Terwijl ik mijn antwoordopties afwoog, tierde de man, gelukkig, verder.

“Ik ga normaal altijd op de fiets, maar nu met die regen, ja, dan ga ik liever met de bus.”

“Begrijpelijk, meneer, ik-”

“Vroeger kon je nog een kletspraatje maken in de bus, dat was gezellig. Gezellig een kletspraatje maken. Daar had ik me op verheugd. Maar nee hoor, iedereen zit maar op dat verdomde schermpje te kijken.” En terwijl hij dat zei, keek hij mij beschuldigend aan.

Ik keek vlug langs hem heen naar buiten. Ik zag de parkeerplaats voor mijn huis voorbij schieten.

“Ik uhm,” begon ik glimlachend.

“Ja, ja, je moet eruit. Fijne dag nog,” reageerde de man geagiteerd.

“Fijne dag, meneer,” piepte ik terug.

Ik checkte uit, sprong de bus uit, trok de capuchon van m’n regenjas over m’n hoofd en liep naar huis. Was het echt zo erg? Keek ik echt zo vaak op mijn telefoon? Kwam het door mijn smartphone dat ik geen gezellig kletspraatje met die man had gemaakt? De vragen spookten door mijn hoofd, terwijl ik de trappen naar mijn voordeur opliep. Binnen trok ik mijn jas uit, mijn boek uit m’n zware tas en las ik verder waar ik in de trein gebleven was. Nee, natuurlijk niet, het was de schuld van mijn smartphone niet. Ik houd gewoon niet van kletspraatjes met vreemden in de bus. Maar ook niet van bussen trouwens.

 

Prinses Schonefiets

Begin juli 2016

 

Ik zette mijn fiets tegen de muur van het fietsenhok aan, waar ik ‘m altijd neerzet, zette ‘m op slot en tilde net de boodschappentas uit de mand toen ik achter me iemand hoorde roepen.

“Mevrouw! Mevrouw!”

Ik keek op om te kijken wat er aan de hand was, terwijl ik op de tast m’n huissleutels zocht in mijn tas.

Er kwam een meisje aangelopen. Ik schatte haar een jaar of zes. Ze droeg zo’n afschuwelijk lelijke lichtblauwe polyester Frozen-jurk, met een plaatje van Elsa erop. Ze droeg er gouden hakschoentjes onder, wat het allemaal wel wat beter maakte. Ze sleepte met haar ene hand een lichtbruine ‘bont’jas over de grond, en zwiepte met een zwarte klusemmer in de andere.

“Mevrouw,” riep ze nogmaals. “Mag ik uw fiets schoonmaken?”

Oh, God, dacht ik. Daar had ik eigenlijk geen zin in. Ik had snel even boodschappen gedaan en een kaart voor Wieteke gekocht. Die kaart wilde ik schrijven, op de bus doen en weer aan het werk gaan. Als ik dat meisje m’n fiets liet schoonmaken, zou me dat niet alleen tijd kosten maar ik zou waarschijnlijk ook m’n inspiratie kwijt zijn. Om nog maar te zwijgen over motivatie. En ik had ook gewoon geen zin in watergeklieder op mijn fiets, die zonder dat water ook al weg stond te roesten.

“Dat is aardig van je!” antwoordde ik glimlachend naar het meisje, dat mij hoopvol stond aan te kijken. “Maar dat hoeft niet, hoor!”

“Maar dan is uw fiets weer mooi schoon!” Probeerde het meisje.

Ze glimlachte, terwijl ze de emmer langs haar lichaam liet zwaaien.

“Dat snap ik,” zei ik. Shit, hoe kom ik op een aardige, vriendelijke manier van dat meisje af?

“Maar mijn fiets hoeft niet schoongemaakt te worden. Er is vast iemand anders hier, wiens fiets je schoon kan maken!”

Ik tuurde de lege straat in, wanhopig op zoek naar een ander slachtoffer met een fiets. Er kwam een mevrouw aangelopen met een envelop in haar hand. Op weg naar de brievenbus. Ze glimlachte toen ze ons passeerde.

De jurk van het meisje was intussen blijven haken aan het hengsel van de emmer.

“Pas je op dat je je mooie jurk niet kapotmaakt? Je ziet er trouwens prachtig uit in die jurk en met die schoenen, heel mooi!”

“Maar mag ik niet uw fiets schoonmaken?”

“Vandaag is niet zo handig, misschien een andere keer?”

“Oh, oke…” Zei het meisje teleurgesteld.

“Daaag!” Riep ik glimlachend, terwijl ik naar de voordeur liep. Binnen zette ik de volle boodschappentas op een stoel, viste het zakje met de kaart eruit en schreef de kaart voor Wieteke. M’n jas hield ik voor het gemak maar aan. Na een ingewikkelde zoektocht naar Wietekes nieuwe adres liep ik de deur weer uit, gewapend met de kaart en huissleutels. Vanaf de trap zag ik door het raam van het trappenhuis het meisje in de Frozen-jurk op een tuinbankje in een voortuin zitten, verderop in de straat. Ze zat voorover geleund, schommelend met haar benen onder de bank, de emmer en jas naast zich op de bank. Ze verveelde zich, dat was duidelijk. En dan moest de grote vakantie nog beginnen.

Subiet

Na een lange dag studeren in de bibliotheek fietste ik naar huis. In het krat voorop mijn fiets lagen de net gehaalde boodschappen. Bij het politiebureau sloeg ik rechtsaf, de Korreweg op. Zigzaggend tussen langzame fietsers en overstekende mensen denderde ik over het fietspad. Ik fietste langs het Bernoulliplein, waar op het grote grasveld een kunstwerk ligt, dat bestaat uit een aantal grote metalen bollen. Als meteorieten die niet zijn ingeslagen, als sneeuwballen klaar om een sneeuwpop van te maken. Je kunt ze verplaatsen en liggen daarom elke keer als ik er langs fiets ergens anders op het veldje. Soms keurig op een rijtje, soms opgestapeld als de chocolaatjes in de Ferrero Rocher-chocolaatjes-reclame, soms willekeurig verspreid over het gras.

Terwijl ik er langs fietste en keek hoe de bollen er die dag bij lagen, zag ik in mijn ooghoek twee jongens op de stoep langs het grasveld zeulen met elk een krat in hun handen. De ene met een krat Grolsch, de ander met een krat waar een paar zakken chips uitpuilden. Ik passeerde ze en mijn oog viel op het bankje dat aan de rand van het grasveld staat. Op de rugleuning van het bankje stond in een sierlijke letter het woord ‘subiet’ gespoten.

Ik glimlachte terwijl ik een fietser inhaalde.

Subiet. Waarom had iemand dat op het bankje gespoten?

Waarom precies dat woord?

De zon scheen.

Ik moest er een foto van maken, besloot ik.

Precies op tijd. Ik was al bijna voorbij het plein en kon nog het afritje van de stoep en de zijstraat oprijden. Ik remde en sprong van mijn fiets af. Met m’n fiets aan de hand liep ik over de stoep terug naar het bankje. Verderop zag ik de twee jongens met de kratten aan komen lopen.

Ik schatte de afstand in tussen de jongens en het bankje en tussen mij en het bankje. Gelukkig, dacht ik, ze zullen het bankje gepasseerd zijn als ik bij het bankje ben. Een foto maken van een willekeurig stadsbankje leek me een raar gezicht.

Maar in plaats van het bankje te passeren, stopten de jongens bij het bankje. Ze zetten hun voet erop en rustten de kratten op hun bovenbeen.

Shit.

Het zou helemaal een raar gezicht zijn als ik nu zou stoppen en zou wachten tot ze verder liepen, alsof ik in de rij bij de kassa van de supermarkt stond. Alsof er niks aan de hand was, haalde ik mijn telefoon uit mijn tas en tikte de Facebook-app aan en scrollde wat door de newsfeed.

 

In mijn ooghoek zag ik ineens de twee jongens langslopen. Ah!, dacht ik, ze zijn weg! Eindelijk kon ik de foto maken. Ik gooide mijn telefoon op de boodschappen in het krat voorop mijn fiets en liep de laatste paar meters naar het bankje. Terwijl ik de fiets op de standaard zette, naast het bankje, werd het donker.

De zon was weg.

Ik keek omhoog en zag een wolk langs de zon schuiven.

Tuurlijk.

Gauw maakte ik toch maar een foto, stopte m’n telefoon in m’n tas, liep naar het fietspad en vervolgde mijn weg. Voorbij de rotonde haalde ik de jongens met de kratten weer in.

 

De volgende dag fietste ik ’s middags weer langs het grasveld. Ik keek uit naar het bankje en dacht aan de sierlijke letters waarmee ‘subiet’ geschreven was, dat ogenschijnlijk willekeurige woord dat erop gespoten was.

Ik naderde het bankje.

Stond het bankje gistermiddag ook zo, uitkijkend over het grasveld? En midden op de stoep? Lag er gistermiddag ook al zoveel zand omheen?

Dat was me gisteren niet opgevallen.

Nee.

De gemeente had het bankje vervangen. Subiet.

 

 

Mijn lege Vaseline-potje

Ik schreef er al eens eerder over. Een paar maanden geleden las ik het boek Opgeruimd! van Marie Kondo. Daarin vertelt ze in een luttele tweehonderd pagina’s hoe je je huis moet opruimen, maar vooral hoe je spullen weg moet gooien. Ze schrijft gekke dingen als: “Ik raad [mijn klanten] bijvoorbeeld aan om ‘Bedankt dat je me de hele dag warm hebt gehouden’ te zeggen als ze hun kleren na thuiskomst ophangen.” En: “Als het je tot nog toe niet gelukt is om een bepaald boek te lezen (…) dan is nu het moment gekomen om het te laten gaan.”

Absurd natuurlijk.

Maar ze schrijft ook dat je alles wat je weggooit, moet bedanken. Voor het nut dat ze hebben gehad.

Echt waar.

Mijn huis is sinds ik het boek gelezen heb nog steeds dezelfde chaos. Ik heb amper iets weggegooid, behalve logische dingen als oude kranten, gebruikte oogmake-upremoverdoekjes en bol.com-facturen van zeven jaar geleden (ja, zeven jaar ja). Het enige wat ik gedaan heb, is de lades van mijn ladekast leeghalen en alles er weer netjes geordend in terugleggen. Ik geloof namelijk graag van mezelf dat ik geen rotzooi bewaar en alles wat ik bezit nodig heb.

Ik was bijna klaar, ik was bezig met de laatste lade inruimen, toen ik m’n potje Vaseline tegenkwam. Het etiket was flink gehavend, dat op de achterkant was al lang onleesbaar. Op de onderkant zag ik dat de houdbaarheidsdatum allang verstreken was.

Het potje was leeg.

Jarenlang had ik elke morgen na het tandenpoetsen en voordat ik de deur uitging naar school, naar college, naar werk, m’n lippen ingesmeerd. Jarenlang. Want terwijl ik met het potje in m’n hand stond, rekende ik terug. Ik had het potje gekocht toen ik in de vierde klas van de havo zat. Dat weet ik nog zo precies, omdat een meisje dat in de vierde klas bij mij in de klas kwam ook zo’n potje had en het mee naar school nam (wat mij onhandig leek, want het dekseltje blijft niet goed zitten) en een jongen, ook uit mijn nieuwe klas, een keer tijdens een les het potje pakte en wat van het spul in zijn wenkbrauwen smeerde, “zodat ze in model bleven zitten”. Dat vond ik maar raar. Daar had je op zich geen Vaseline voor nodig, leek me.

Maar meer dan tien jaar geleden dus.

In die tijd was zo veel veranderd. En al die tijd was dat potje er geweest. Toen ik m’n eerste bijbaantje kreeg. Toen ik ging studeren. Toen ik van bijbaantje veranderde. En nog eens. Toen ik voor het eerst mocht stemmen. Toen ik naar Lille verhuisde. Toen ik naar Ouagadougou verhuisde. Toen ik naar Groningen verhuisde. Toen ik mijn rijbewijs haalde. Toen ik naar New York ging. Toen ik voor het eerst naar Ingolstadt ging. Toen ik zo’n tien keer op zomerkamp met scouting ging. In Nederland, België, Duitsland. Toen ik naar de universiteit ging. Toen ik van tiener twintiger werd. Toen ik tante werd.

Altijd had dat potje op het planchetje boven de wastafel gestaan, in mijn toilettas gezeten. In de lade gestaan.

Maar nu niet meer.

Het potje was leeg. Na al die jaren. Ik had verwacht dat ik ‘m in die tussentijd wel kwijtgeraakt zou zijn, maar nee. In de opruimwoede die ik nu had, vond ik een leeg potje bewaren nutteloos, dus liep ik naar de prullenbak.

Maar ik kon het niet.

Ik kon het potje niet zomaar weggooien.

Dus stond het wekenlang op tafel, tussen de fruitschaal en het pennenbakje.

En terwijl ik aan het studeren was en het potje zag staan, dacht ik aan Marie Kondo. Had ze dan toch gelijk? Moest je afscheid nemen van je spullen door ze te bedanken? Werkte dat echt? Ik pakte het potje op en draaide het door mijn handen. Neuh, dat was niet nodig, besloot ik. Die Marie Kondo was natuurlijk gewoon een gekkige Japanse. Een blogpost over een freaking Vaseline-potje leek me wel genoeg.

Kitty versus Girls

Kitty Genovese (via the Guardian)

Maandagmorgen. Vroeg in de ochtend, toen ik net wakker was, keek ik de Girls-aflevering van de avond daarvoor terug. Dat doe ik altijd. Als er nieuwe afleveringen zijn tenminste, anders kan dat niet natuurlijk.

In de aflevering gingen Hannah, Marnie en Jessa naar een toneelstuk van Adam, het ex-vriendje van Hannah dat nu iets heeft met Jessa (wat, dat weten ze zelf volgens mij ook niet). Het was een ingewikkeld, bijna avant-gardistisch toneelstuk, dat zich afspeelde in een appartementencomplex ergens in Queens. De toeschouwers van het stuk konden rondlopen in het gebouw, terwijl in verschillende appartementen de acteurs het verhaal speelden. Tegelijkertijd. De toeschouwers kwamen zo dus niet het hele verhaal te weten.

Het leek in die aflevering niet om dat toneelstuk te gaan. Het leek het decor voor de drama’s en intriges van de meisjes. Hannah had ruzie met Fran, haar huidige vriendje, en Marnie besprak haar persoonlijke drama met Ray terwijl Jessa de hele avond op een brandtrap zat, met uitzicht op Adam die het hele stuk bij een raam zat en getuige was van een verkrachting en moord.

Want daar ging het toneelstuk over. Een vrouw wordt in de binnentuin van het complex verkracht en vermoord. Er zijn tientallen getuigen, maar niemand doet iets. Ik vond het een intrigerend gegeven, maar omdat het verhaal zich op de achtergrond van de aflevering leek af te spelen en ik me meer zorgen maakte om Marnie en Hannah, schonk ik het niet veel aandacht en dacht ik er verder niet meer aan.

 

Dinsdagmorgen. Vroeg in de ochtend, toen ik net wakker was, scrolde ik door mijn Facebook-feed. Dat doe ik altijd. Niets bijzonders, dat snap ik, maar die ochtend stopte mijn duim met vegen over het schermpje toen ik een post van The New York Times tegenkwam. Over de dood van een moordenaar, die in 1964 een vrouw verkrachtte en vermoordde.

Je moet weten dat ik een lichte fascinatie voor moordzaken heb. Waarom precies weet ik niet, maar nieuwsartikelen die over een moord gaan en Wikipedia-pagina’s over moordzaken lees ik graag. Ik houd mezelf graag voor dat dat komt omdat ik niet begrijp hoe en waarom iemand een ander opzettelijk kan doden.

Hoe dan ook.

Ik tikte dus het artikel van The New York Times aan.

En las het.

Steeds sneller.

Ik hield mijn adem in.

Deze moordzaak kende ik. Dit verhaal had ik al eens gehoord.

In de aflevering van Girls die nog geen 48 uur daarvoor uitgezonden was op HBO.

Op Google checkte ik of het klopte.

Jep.

Hoe toevallig was dit? Weken, maanden geleden was die aflevering geschreven, opgenomen, gemonteerd. Later las ik dat Lena Dunham (de maker van de serie) zelfs al heel lang een manier had gezocht om dit verhaal in een aflevering van de serie te verweven. Op een random zondagavond wordt het uitgezonden en een dag later is de moordenaar van de echte moord dood. Gelukkig geloof ik in toeval. Of nou ja, als ik langer dan even nadenk over het concept ‘toeval’, dan niet, maar dit schaarde ik graag in de categorie ‘toevallig’.

Want ik vond het best wel creepy.

De rest van de week druppelden nieuwsartikelen over de moordzaak binnen op mijn Facebook- en Twitterfeed. In elk artikel werd even de timing van de Girls-aflevering genoemd, maar ik las de berichten vanwege iets anders. De moordenaar die deze week in de gevangenis was overleden, Winston Moseley, had op een nacht in 1964 in Queens de 28-jarige Kitty Genovese vermoord, terwijl zij van haar auto naar haar appartement liep.

Toen ze uit haar auto stapte, rende Moseley uit zijn auto op haar af en stak haar twee maal in de rug met een mes. Kitty schreeuwde hierop om hulp, maar werd deze eerste keer slechts door een aantal mensen gehoord. Een man riep vanuit zijn venster dat Moseley Genovese met rust moet laten en Moseley vluchtte zijn auto in. Toen hij echter merkte dat niemand uit de omringende flats naar beneden kwam om Kitty te helpen, ging hij terug en zag Kitty naar haar appartement strompelen. Schreeuwende buurtbewoners weerhielden Moseley eerst om weer naar Kitty te lopen, maar toen de stilte was weergekeerd keerde hij opnieuw terug. Hij vond Kitty op een gangvloer en stak haar tot ze ophield met schreeuwen en uiteindelijk aan haar verwondingen overleed. Pas om 3:50 belde een buurtbewoner de politie, zodat Moseley in totaal 35 minuten en 3 pogingen had om zijn slachtoffer te vermoorden.

Bron: Wikipedia

Hoe is het mogelijk dat deze Winston meer dan een half uur én drie pogingen had om Kitty te vermoorden? Door het zogenoemde omstanderseffect, dat in de sociale psychologie ook wel het Kitty Genovese-effect genoemd wordt. In een krantenartikel waarin de zaak beschreven werd, werd gemeld dat niemand van de buurtbewoners die wat gehoord of gezien hadden de politie had gebeld. Dat zorgde voor psychologisch onderzoek, waaruit zou blijken dat mensen in een groep de neiging hebben niets te doen, omdat zij zich niet verantwoordelijk voelen. Een ander zal wel wat doen om te helpen, denkt men dan. Dat effect werd dus naar Kitty vernoemd.

Ik dacht terug aan de aflevering van Girls. En waarom Lena Dunham per se het verhaal van Kitty Genovese erin wilde verwerken. Zoals Amanda Hess in The New York Times schreef, hebben Hannah, Marnie en Jessa net als de buurtbewoners in 1964 weinig aandacht voor het drama dat zich vlak voor hun neus afspeelt. Het onderwerp van het toneelstuk is het decor voor de strijd voor de vrouwenemancipatie, analyseerde Hess, omdat de meisjes in Girls ieder hun eigen emancipatieproblemen verdedigen. Wat ik al dacht. Het zal allemaal best. Maar het laat vooral zien dat mensen eigenlijk maar asociale wezens zijn, vooral als ze zich sociaal in een groep bevinden.